Ο τερματισμός σε αγώνες αποστάσεων και ειδικά στο Μαραθώνιο αποτελεί πρόκληση για εκατομμύρια αθλητές σε όλο τον κόσμο. Η λέξη αθλητής προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα αθλέω που σημαίνει κοπιάζω, κατορθώνω. Εξ ορισμού λοιπόν, οι δρομείς μεγάλων αποστάσεων είναι αθλητές με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου, όσο ερασιτεχνικά κι αν ασχολούνται με το τρέξιμο . Σύμφωνα με δημογραφικές αναλύσεις, η πλειοψηφία των αθλητών αυτών παγκοσμίως ανήκει στη μέση ηλικία, τρέχει ημιμαραθώνιο και μαραθώνιο ερασιτεχνικά και σημειώνει φανταστικές επιδόσεις. Για παράδειγμα, ο νικητήριος χρόνος του μαραθωνίου των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 ισοφαρίστηκε από το χρόνο που έκανε αθλητής της κατηγορίας 55-60 ετών στο μαραθώνιο του Βερολίνου το 2012. Η σημασία των δεδομένων αυτών είναι μεγάλη για το χώρο της Καρδιολογίας, καθώς η μέση ηλικία είναι σημαντικότατη περίοδος για την πρόληψη και την αποφυγή καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Είναι θεμελιωμένο και ευρέως αποδεκτό πως η φυσική δραστηριότητα έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε όλες τις βιολογικές δομές και λειτουργίες όπως στο κυκλοφορικό σύστημα (καρδιά και αγγεία) αλλά και στο προσδόκιμο επιβίωσης. Ερώτημα ωστόσο παραμένει το ποιο και το αν υπάρχει επίπεδο πάνω από το οποίο η έντονη, συχνή και επίπονη σωματική άσκηση μπορεί να σταματήσει πλέον να είναι ωφέλιμη ή και να γίνει βλαπτική για το σώμα μας. Προς το παρόν οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής εταιρείας συστήνουν εξατομικευμένο έλεγχο του καρδιαγγειακού προφίλ του κάθε αθλητή χωρίς να θέτουν συγκεκριμένα όρια ωφελιμότητας στην άσκηση.
Σε μία μελέτη στην Αγγλία, 138 υγιή άτομα που δεν είχαν τρέξει και προπονηθεί ποτέ, προετοιμάστηκαν επί εξαμήνου για να τερματίσουν στο μαραθώνιο του Λονδίνου, ακολουθώντας συγκεκριμένο πρόγραμμα προπόνησης. Ιατρικός έλεγχος που προσδιορίζει τη βιολογική ηλικία της αορτής τους, πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη του εξαμήνου προπονήσεων και συγκρίθηκε με τις μετρήσεις 2 εβδομάδες μετά το μαραθώνιο αγώνα. Συγκεκριμένα εκτιμήθηκε η ελαστικότητα και η καμπτικότητα της αορτής, της μεγαλύτερης δηλαδή αρτηρίας του σώματος μέσω συγκεκριμένων δεικτών και μαγνητικής τομογραφίας. Να σημειώσουμε εδώ πως η ελαστικότητα των αγγείων μειώνεται με τα χρόνια ως φυσική εξέλιξη γήρατος. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν πως η ελαστικότητα της αορτής αυξήθηκε από 9 έως 16% μετά από τους 6 μήνες προπόνησης και πως η αρτηριακή πίεση ελαττώθηκε κι αυτή σημαντικά. Όλα αυτά μεταφράζονται σε μείωση της βιολογικής ηλικίας του αγγείου κατά 4 ολόκληρα χρόνια. Η βελτίωση μάλιστα ήταν σημαντικότερη στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας.
Στο πανευρωπαϊκό συνέδριο Καρδιολογίας του 2016 παρουσιάσθηκε μελέτη 2500 ατόμων 65 έως 74 ετών, οι οποίοι παρακολουθήθηκαν επί 12 συναπτά έτη. Οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες στη μελέτη σε 3 κατηγορίες, ανάλογα με το επίπεδο της φυσικής τους δραστηριότητας. Χαμηλού επιπέδου, ήταν οι συμμετέχοντες που ουσιαστικά δεν ασκούνταν. Μετρίου επιπέδου, αυτοί που περπατούσαν, ασχολούνταν με την κηπουρική ή μετακινούνταν με ποδήλατο για τουλάχιστον 4 ώρες την εβδομάδα συνολικά. Υψηλού επιπέδου, αυτοί που πραγματοποιούσαν έντονη άσκηση (τρέξιμο, κολύμπι, σκι και άλλα) για τουλάχιστον 3 ώρες την εβδομάδα. Μετά από 12 έτη τα αποτελέσματα έδειξαν πως τα άτομα με μετρίου και υψηλού επιπέδου άσκηση είχαν 31% και 45% αντίστοιχα, χαμηλότερο κίνδυνο να υποστούν καρδιαγγειακό επεισόδιο ενώ παρουσίασαν κατά 54% και 66% μείωση θνησιμότητας από καρδιαγγειακά αίτια.
Πέρα όμως από τις καρδιολογικές μελέτες η αλήθεια είναι πως κανείς δεν τρέχει για να αυξήσει τη διάρκεια ζωής του. Τρέχει γιατί του αρέσει, γιατί αισθάνεται όμορφα, ακμαίος, δυνατός. Γιατί μπορεί και θέλει να βάζει στόχους απλούς και καθημερινούς. Το τελικό μήνυμα επομένως πρέπει να απευθυνθεί σε όλους ανεξάρτητα ηλικιακής κατηγορίας. Δεν είναι ποτέ αργά για κάποιον να αρχίσει να ασκείται, προσφέροντας οφέλη στην υγεία του και ευεξία στον οργανισμό του .O Roy Englert, άρχισε να ασχολείται με το τρέξιμο στα 60 του και το 2018 σε ηλικία 96 ετών έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ της κατηγορίας του στα 5 χλμ με χρόνο 42:30! Ας τον έχουμε κατά νου…
Μιχαηλίδης Στάθης MD,MSc,Ειδικός Καρδιολόγος